Co nowego w przyszłych funduszach europejskich?

Druga połowa 2013 r. to czas intensywnej pracy dla instytucji zaangażowanych w przygotowanie systemu wdrażania funduszy europejskich w latach 2014 – 2020. Podczas wakacji został opracowany projekt i przeprowadzono konsultacje społeczne Umowy Partnerstwa – dokumentu zawierającego najważniejsze informacje na temat środków unijnych, sposobu ich programowania i realizacji w Polsce od 2014 r. Przygotowano już także projekty większości programów zaplanowanych do realizacji w kolejnej perspektywie finansowej, czyli wieloletnim budżecie Unii Europejskiej. Są one poddawane konsultacjom społecznym oraz sukcesywnie przekazywane do negocjacji z Komisją Europejską. Sporo wiemy już o tym, jak będą wyglądały fundusze europejskie po roku 2014.

MAMY PROGRAMY!

Na realizację polityki spójności na lata 2014-2020 Polska otrzyma 72,9 mld euro. Środki te będzie można zainwestować m.in. w badania naukowe i ich komercjalizację, kluczowe połączenia drogowe, rozwój przedsiębiorczości, transport przyjazny środowisku, cyfryzację kraju oraz włączenie społeczne i aktywizację zawodową. Polska ciągle pozostanie największym beneficjentem Funduszy Europejskich.

Źródło: http://ec.europa.eu/regional_policy

W latach 2014 – 2020 realizowane będą następujące programy:

-  Inteligentny Rozwój (POIR),

-  Polska Cyfrowa (POPC),

-  Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ),

-  Polska Wschodnia (POPW)

-  Wiedza Edukacja Rozwój (POWER)

-  Programy regionalne (RPO)

-  Pomoc Techniczna (POPT)

-  Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej (EWT)

Źródło: www.funduszeeuropejskie.gov.pl/2014_2020

Największym programem w latach 2014 – 2020, podobnie jak obecnie, będzie Program Infrastruktura i Środowisko. Zwiększy się za to udział środków, które rozdysponowywane będą na poziomie regionalnym – po pierwsze dlatego, że pozytywnie oceniono dotychczas postępującą decentralizację zarządzania Funduszami Europejskimi, a po drugie z uwagi na to, że w nowych programach regionalnych pojawiają się zarówno środki Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, jak i Europejskiego Funduszu Społecznego.

CO NOWEGO?

Specyfika Mazowsza

Po roku 2013 województwo mazowieckie będzie pierwszym polskim regionem, który w unijnej klasyfikacji opuści kategorię regionów najsłabiej rozwiniętych (czyli regionów, w których PKB nie przekracza 75% średniej unijnej). Oznacza to, że będą w nim obowiązywać inne zasady wsparcia.

Pierwsza różnica dotyczy maksymalnego poziomu współfinansowania projektów ze środków Unii Europejskiej. W regionach słabiej rozwiniętych wynosi on 85%, natomiast dla Mazowsza zostanie zmniejszony do 80%.

Kolejną różnicą jest swoboda w dysponowaniu środkami z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego.

Ponadto w latach 2014 – 2020 będzie funkcjonował Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego. Jego celem będzie zwiększanie konkurencyjności Mazowsza, poprawa jakości życia mieszkańców oraz niwelowanie wewnętrznych dysproporcji i barier rozwojowych. Przewiduje się, że będzie to program dwufunduszowy – finansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego. Co do zasady, program dla województwa mazowieckiego powinien realizować te same cele i priorytety, co inne programy regionalne, a więc oferować wsparcie w zakresie rozwoju przedsiębiorczości, edukacji, zatrudnienia, włączenia społecznego, technologii informacyjno – komunikacyjnych, infrastruktury ochrony środowiska, energetyki, transportu. Z uwagi jednak na mniejszą alokację oraz większe skoncentrowanie środków (ring fencing) liczba priorytetów może zostać ograniczona, aby wsparcie było bardziej efektywne.

Instrumenty terytorialne

Strategia Europa 2020 oraz inne dokumenty programowe związane z przyszłą polityką spójności bardzo podkreślają terytorialny wymiar Funduszy Europejskich.

Chcąc mocniej zaakcentować potrzebę koncentracji wysiłków na tych obszarach Komisja Europejska zaproponowała nowe instrumenty wspierające rozwój terytorialny.

Pierwszym z nich są Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (z ang. Integrated Territorial Investment – ITI). Służyć mają one przede wszystkim zwiększeniu zaangażowania miast i ich obszarów funkcjonalnych. Będą działać na podstawie delegacji zadań w zakresie zarządzania/wdrażania części regionalnych programach operacyjnych na miasta. Proponuje się, żeby wsparcie w ramach ITI skoncentrowane było na interwencjach w zakresie transportu, rewitalizacji, ochrony środowiska, energetyki oraz wzmocnieniu rozwoju funkcji symbolicznych miast.

Innym proponowanym instrumentem są projekty Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczność (z ang. Community-led Local Development - CILD). Ich celem jest zwiększenie udziału społeczności lokalnych w programowaniu i zarządzaniu rozwojem danego obszaru. Przedsięwzięcia takie będą obowiązkowe w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich, natomiast dobrowolnie będą mogły być podejmowane w programach polityki spójności.

Więcej pożyczek

Zgodnie z zaleceniami Komisji Europejskiej więcej środków z funduszy europejskich będzie realizowanych w postaci instrumentów inżynierii finansowej, np. w formie pożyczek, poręczeń, funduszy kapitału podwyższonego ryzyka. Takie instrumenty będą bardziej rozwinięte niż w latach 2007 – 2013. Nie znamy jednak jeszcze szczegółowego podziału, które przedsięwzięcia będą finansowane dotacyjnie, a które pożyczkowo – trwają analizy, na podstawie których taki podział zostanie dokonany.

NA CO BĘDĄ ŚRODKI?

Więcej….

Środki w latach 2014 – 2020 będą przeznaczane nie tylko na badania naukowe, transport, ochronę środowiska  i cyfryzację kraju, ale także na aktywizację zawodową i rozwój przedsiębiorczości.

Minimum 50% środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w regionach słabiej rozwiniętych oraz minimum 60% tych środków na Mazowszu powinno zostać skoncentrowanych w obszarze innowacji, badań naukowych, rozwoju technologicznego, technologii informacyjno – komunikacyjnych oraz w zakresie gospodarki niskoemisyjnej. Ten ostatni sektor ma być wspierany wyjątkowo – należy na niego zarezerwować min. 10% środków w 15 województwach i min. 20% środków EFRR w województwie mazowieckim.

Ponadto bardzo istotnymi zagadnieniami, na które też przeznaczona będzie znaczna część środków, będą obszary włączenia społecznego oraz edukacji, zwłaszcza w kontekście kształcenia ustawicznego. Minimum 20% środków Europejskiego Funduszu Społecznego powinno zostać skoncentrowanych na tych tematach. Warto także zaznaczyć, że zwłaszcza w przypadku działań sprzyjających inkluzji społecznej, np. związanych z przeciwdziałaniem ubóstwu, zapewnianiem dostępu do infrastruktury społecznej, projekty będą mogły czerpać dofinansowanie także z EFRR, o ile będą zawierać komponent inwestycyjny.

Mniej….

Ograniczenia wynikające z narzuconej koncentracji środków dla określonych celów tematycznych sięgają 1/3 wszystkich środków na lata 2014 – 2020. W związku z tym konieczne jest ograniczenie poziomu wydatków w pozostałych obszarach. Takie ograniczenia dotkną przede wszystkim projekty turystyczne, ale mniej możliwości będzie także w przypadku projektów kulturalnych oraz inwestycji w drogi lokalne.

Propozycje rozporządzeń unijnych w zakresie Funduszy Europejskich na lata 2014 – 2020 wśród celów tematycznych nie wymieniają bezpośrednio turystyki. W związku z tym projekty turystyczne powinny być traktowane jako element lokalnych strategii rozwoju, projektów związanych z kulturą i dziedzictwem kulturowym czy przedsiębiorczością.

W przypadku kultury, na poziomie krajowym zakłada się przede wszystkim wsparcie dziedzictwa kulturowego o znaczeniu światowym i europejskim. Mniejsze przedsięwzięcia będą mogły być realizowane tylko jako elementy bardziej kompleksowych przedsięwzięć bądź będą musiały być dodatkowo uzasadniane wpływem na użyteczność publiczna i społeczną.

Lokalna infrastruktura drogowa będzie mogła być wspierana ze środków w ramach regionalnych programów operacyjnych w poszczególnych województwach. Możliwości finansowania będą jednak bardzo ograniczone – na tego typu inwestycje przeznaczonych zostanie niewiele środków. Ponadto warunkiem sfinansowania budowy drogi lokalnej będzie odpowiednie uzasadnienie inwestycji – to jest umożliwienie połączenia komunikacyjnego z większymi ośrodkami.

CO DALEJ?

Wiele szczegółowych zasad, które będą obowiązywać beneficjentów i instytucje w latach 2014 – 2020, nie zostało jeszcze ustalonych. Trwają negocjacje między państwami członkowskimi i konsultacje eksperckie, których celem jest przygotowanie jak najbardziej sprawnego systemu pozyskiwania środków i realizacji współfinansowanych projektów.

Bieżące zmiany dotyczące przyszłej perspektywy finansowej można śledzić na stronach internetowych: Funduszy Europejskich (www.funduszeeuropejskie.gov.pl/2014_2020) oraz Ministerstwa Rozwoju Regionalnego (www.mrr.gov.pl w zakładce „Fundusze Europejskie”).

Zapraszamy także do kontaktu z punktami informacyjnymi funduszy europejskich, które angażują się w proces konsultacji społecznych oraz upowszechnianie wiedzy o funduszach europejskich na lata 2014 – 2020. Dane kontaktowej do punktów można znaleźć na stronie internetowej www.funduszeeuropejskie.gov.pl/punkty