Fundusze dla Mazowsza na lata 2014 – 2020

CZĘŚĆ 4. OCHRONA ŚRODOWISKA I INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA

Od dłuższego czasu trwają intensywne prace nad Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Mazowieckiego (RPO WM) – czyli programem, w ramach którego w najbliższych latach będą mogły starać się o unijne dofinansowanie firmy i instytucje prowadzące działalność na terenie Mazowsza. W kwietniu projekt programu został przesłany do negocjacji z Komisją Europejską, które cały czas trwają.

Ciągle nie znamy wielu szczegółów – precyzyjnych zasad i warunków otrzymania wsparcia, terminów, wzorów dokumentów. Jednocześnie jednak wiele informacji jest już znanych – przede wszystkim to, jakie obszary będą wspierane oraz kto będzie mógł starać się o dofinansowanie. W poprzednich artykułach skoncentrowaliśmy się na kwestiach innowacyjności i przedsiębiorczości, informatyzacji, gospodarki niskoemisyjnej. Kolejnym, czwartym priorytetem mazowieckiego programu regionalnego, jest wsparcie ochrony środowiska oraz tworzenie infrastruktury społecznej. Jest to najbardziej rozbudowana część programu. Główne obszary zostaną opisane poniżej.

KATASTROFY NATURALNE

Na obszarze województwa mazowieckiego istotne problemy dotyczą złego stanu infrastruktury przeciwpowodziowej, infrastruktury służącej retencjonowaniu wody, a także postępującej degradacji systemów melioracyjnych oraz braku kompleksowych rozwiązań ochrony przeciwpowodziowej. Ponadto, w ramach mazowieckiego RPO na lata 2014 – 2020 wsparciu podlegać będą jednostki ochotniczej straży pożarnej, które stanowią istotny element systemu reagowania i ratownictwa w przypadku wystąpienia zagrożeń dla ludzi i mienia. Wysokie zagrożenie wystąpienia zjawisk pożarów i powodzi na terenie województwa mazowieckiego powoduje, iż należy doposażyć te jednostki, zlokalizowane w większości miejscowości, w tym wiejskich, które niejednokrotnie stanowią pierwszą możliwą pomoc dla poszkodowanych.

W związku z tym dofinansowane będą projekty polegające m.in. na:

o   zapewnianiu infrastruktury przeciwpowodziowej (wały, regulacja koryt rzecznych, zbiorniki retencyjne),

o   zakupie pojazdów ratowniczo – gaśniczych lub innych pojazdów specjalistycznych, sprzętu ratowniczego,

o   wsparciu grup ratownictwa wysokościowego, wodnego, chemicznego, grup poszukiwawczych.

Z rodzaju planowanych przedsięwzięć wynika, jakie podmioty będą mogły występować o dofinansowanie. Należą do nich: jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne, podmioty wykonujące usługi publiczne, spółki wodne oraz jednostki ochotniczej straży pożarnej.

GOSPODARKA ODPADAMI

Kolejnym celem szczegółowym zaplanowanym w Priorytecie IV mazowieckiego programu regionalnego jest Zmniejszenie ilości składowanych odpadów na Mazowszu. W związku z jego realizacją dofinansowane będą projekty rozbudowy i modernizacji regionalnych instalacji przetwarzania odpadów komunalnych oraz selektywnej zbiórki odpadów. Działania polegać będą w szczególności na budowie, rozbudowie lub modernizacji gminnych punktów zbiórki odpadów komunalnych oraz budowie, rozbudowie lub modernizacji zakładów mechaniczno-biologicznego ich przetwarzania, a także na rozbudowie i modernizacji kompostowni odpadów zielonych zebranych selektywnie.

Podobnie jak w przypadku poprzedniego celu, wsparcie skierowane będzie głównie do podmiotów samorządowych i ich jednostek organizacyjnych oraz do innych podmiotów realizujących zadania publiczne w zakresie gospodarki odpadami.

Warto zaznaczyć, że priorytetowo mają być traktowane projekty zapewniające podejście kompleksowe, tworzące miejsca pracy, sprzyjające edukacji ekologicznej i realizowane na obszarach o ograniczonym dostępie do podstawowej infrastruktury i usług publicznych

GOSPODARKA WODNO - ŚCIEKOWA

W części mazowieckiego programu regionalnego skupiającej się na gospodarce sprzyjającej środowisku realizowany będzie ponadto cel: Zmniejszenie dysproporcji w dostępie do usług komunalnych w zakresie gospodarki wodno – ściekowej.

Jednym z głównych problemów w województwie mazowieckim nadal jest kwestia gospodarki wodno –ściekowej. Pomimo że w okresie programowania 2007-2013 realizowano szereg inwestycji w tym zakresie, wciąż istnieje dysproporcja między liczbą osób obsługiwanych przez oczyszczalnie ścieków w miastach i na wsi oraz dysproporcja między długością sieci wodociągowej a długością sieci kanalizacyjnej. Do dofinansowania planowane są głównie projekty budowy przydomowych oczyszczalni ścieków na obszarach o niskiej gęstości zaludnienia, gdzie zakładanie sieci kanalizacyjnych nie ma ekonomicznego bądź technicznego uzasadnienia.

O wsparcie będą mogły występować jednostki samorządu terytorialnego i podmioty działające na ich zlecenie. Dofinansowanie w szczególności będzie kierowane dla gmin wiejskich i wiejsko – miejskich.

DZIEDZICTWO KULTUROWE

W nowym mazowieckim programie regionalnym nie zapomniano także o wspieraniu ochrony dziedzictwa kulturowego. Planuje się dofinansowanie następujących typów projektów: konserwacja, renowacja i modernizacja obiektów zabytkowych, rozwój zasobów kultury.

Stan zachowania zabytków w województwie jest niezadowalający. Z tego względu niezwykle istotne jest podjęcie działań naprawczych. Ochrona dziedzictwa kulturowego regionu zostanie ukierunkowana na przeprowadzenie prac restauratorskich, konserwatorskich i robót budowlanych przy zabytkach. Wartości historyczne, artystyczne i naukowe stanowią niezaprzeczalny potencjał zabytkowych obiektów. Prace remontowe i zabezpieczające, wykonywane w celu utrwalenia tych wartości, mają przyczynić się do jak najszerszego udostępnienia zabytków. Odnowione obiekty powinny być ogólnodostępne dla mieszkańców oraz odwiedzających, co będzie stawiane jako warunek wyboru projektu. Preferowane będą inwestycje wpisujące się w krajobraz kulturowy danego obszaru.

Ważną rolę pełnią także instytucje kultury, w związku z czym także dla nich przewidziano dofinansowanie. Wsparcie obejmie projekty modernizacyjne i renowacyjne, polegające na podniesieniu walorów estetycznych i użytkowych budynków będących ich siedzibami. Dofinansowane będą również przedsięwzięcia prowadzące do efektywniejszego wykonywania zadań statutowych, polegające na zapewnieniu wysokiej jakości wyposażenia oraz odpowiedniego zabezpieczenia zbiorów będących w posiadaniu instytucji.

O dofinansowanie będą mogły występować zarówno podmioty publiczne (jednostki samorządowe), jak i prywatne (przedsiębiorstwa, głównie z sektora kultury i turystyki), a także instytucje kultury, jednostki naukowe, kościoły i związku wyznaniowe.

OCHRONA PRZYRODY I MONITORING ŚRODOWISKA

W ramach celu szczegółowego Poprawa systemów zarządzania i monitoringu środowiska oraz ochrona dziedzictwa przyrodniczego planowane będą do realizacji projekty związane z ochroną przyrody i monitoringiem środowiska, to jest:

o   budowa i modernizacja niezbędnej infrastruktury związanej z ochroną, przywróceniem właściwego stanu siedlisk przyrodniczych i gatunków,

o   rozbudowa, modernizacja i doposażenie ośrodków prowadzących działalność w zakresie edukacji ekologicznej (m. in. w parkach krajobrazowych) oraz prowadzenie komplementarnych i uzupełniających do ogólnopolskich działań i kampanii informacyjno – edukacyjnych,

o   opracowanie planów ochrony dla obszarów cennych przyrodniczo,

o   projekty dotyczące działalności wykorzystującej lokalne zasoby przyrodnicze wraz z promocją.

Szczególnie ciekawe wydają się projekty z zakresu edukacji ekologicznej, które będą wdrażane poprzez m.in.: rozbudowę i modernizację ośrodków edukacyjnych, pracowni do realizacji zadań z edukacji, ekspozycji przyrodniczych i kulturowych, ścieżek przyrodniczo-edukacyjnych; wsparcie wydawnictw (przewodniki, mapy, publikacje); organizację konkursów i kampanii edukacyjno-informacyjnych, poprawę wyposażenia ośrodków w sprzęt związany z edukacją ekologiczną.

Istotnym elementem ochrony przyrody są też plany ochrony dla obszarów cennych przyrodniczo. Możliwość sfinansowania opracowania takich planów wpłynie na poprawę możliwości ochrony parków poprzez m.in.: inwentaryzację zasobów, wskazanie działań ochronnych, wytycznych do planów zagospodarowania przestrzennego gmin i planów urządzania lasów.

Wsparcie będzie przeznaczone dla Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe oraz dla instytucji publicznych – jednostek samorządu terytorialnego i podmiotów wykonujących usługi publiczne na zlecenie.

OCHRONA ZDROWIA

W czwartym priorytecie mazowieckiego RPO zaplanowano także wsparcie w sektorze ochrony zdrowia. Dofinansowanie infrastruktury zdrowotnej ma na celu poprawę jakości, zwiększenie dostępności i zmniejszenie dysproporcji terytorialnych w dostępie do specjalistycznych świadczeń opieki zdrowotnej. Ponadto, wzmocni działania profilaktyczne służące wcześniej diagnozie oraz powstrzymaniu rozwoju chorób, zwłaszcza układu krążenia, nowotworowych, układu kostno – stawowo – mięśniowego, układu oddechowego.

Przewiduje się inwestycje w zakresie infrastruktury ochrony zdrowia, tj. roboty budowlane i doposażenie, w tym m.in.: zakup nowoczesnej aparatury medycznej i związane z nią prace budowlane, remonty, modernizacja, rozbudowa, przebudowa i adaptacja pomieszczeń, wyposażenie w sprzęt, urządzenia medyczne, w tym aparaturę wysokospecjalistyczną, tworzenie pracowni diagnostycznych.

Dofinansowanie kierowane będzie do podmiotów leczniczych działających w publicznym systemie ochrony zdrowia. Szczególnie preferowane mają być przedsięwzięcia dotyczące obszarów deficytowych w zakresie usług opieki zdrowotnej, projekty związane z promowaniem i przeciwdziałające wykluczeniu osób niepełnosprawnych, projekty związane z promowaniem i wyrównywaniem szans kobiet i mężczyzn oraz realizowane na obszarach z ograniczonym dostępem do infrastruktury podstawowej i usług publicznych.

REWITALIZACJA

Cel szczegółowy Rewitalizacja przestrzeni miejskiej i wiejskiej ukierunkowana na rozwiązywanie zdiagnozowanych problemów społecznych przewiduje dofinansowanie projektów w zakresie rozwoju infrastruktury obszarów rewitalizowanych w celu aktywizacji społecznej i gospodarczej ubogich społeczności lokalnych.

Aby sprostać wyzwaniom, niezwykle istotnym jest przeprowadzenie działań pozwalających na realizację programów ożywienia gospodarczego, a w szczególności na rzecz rozwiązania kwestii społecznych, występujących na obszarach miejskich i wiejskich. Działania powinny być prowadzone w oparciu o Lokalne Programy Rewitalizacji. W celu zapobieżenia dalszej degradacji terenu, planowane są działania zmierzające do przekształcenia i wykorzystania obszarów problemowych do celów społecznych, gospodarczych, środowiskowych oraz kulturalnych. Warunkiem wyboru projektu będzie włączenie elementu społecznego w działania infrastrukturalne obszaru rewitalizowanego. Kwestie społeczne powinny obejmować działania na rzecz grup defaworyzowanych.

Rewitalizacja gospodarcza ukierunkowana zostanie na działania w obszarze wsparcia przedsiębiorczości i samozatrudnienia, wspierania gospodarki społecznej, podejmowania lokalnych inicjatyw na rzecz zatrudnienia oraz wspierania mobilności pracowników. Natomiast w zakresie rewitalizacji fizycznej realizowane będą zadania dotyczące przebudowy i adaptacji zdegradowanych obiektów i obszarów. Wsparcie obiektów mieszkaniowych ma być realizowane w bardzo ograniczonym zakresie.

Przykładowe działania zaplanowane do dofinansowania to:

o   zmiana sposobu użytkowania wspólnych przestrzeni miejskich i wiejskich (rynków, placów, skwerów, także z terenami zielonymi), wokół których można koncentrować działalność gospodarczą szczególnie o charakterze usługowo-handlowym, sprzedaży produktów regionalnych oraz miejsc dla przedsiębiorstw społecznych, inkubatorów przedsiębiorczości itp.,

o   adaptacja, dostosowania budynków, lokali terenów zielonych i placów itp. przestrzeni, w celu umożliwienia świadczenia usług zdrowotnych i socjalnych w różnych formach (dzienne domy pomocy dla osób starszych, świetlice dla dzieci i młodzieży, prowadzenia poradnictwa rodzinnego psychologicznego, prawnego) dostosowanych do zdiagnozowanych problemów i potrzeb społeczności lokalnych, w tym przede wszystkim dla osób wykluczonych, ubogich i ich rodzin,

o   wzmocnienie spójności społecznej i włączenia społecznego, oraz prowadzenie działań prewencyjnych szczególnie w stosunku do dzieci i młodzieży poprzez stworzenie im miejsc spotkań, rekreacji, kultury, w tym miejsc w otwartej przestrzeni z dostępem do Internetu (tzw. hot-spoty), placów zabaw, zielonych ekologicznych skwerów itp.

O dofinansowanie będzie mogło występować bardzo szerokie grono wnioskodawców – m.in. jednostki samorządowe, przedsiębiorstwa, instytucje kultury, organizacje pozarządowe, spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, instytucje rynku pracy czy integracji społecznej.

INFORMACJE

Prace nad nowym programem na lata 2014 – 2020 prowadzone są na Mazowszu przez Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego. Obecnie ciągle dysponujemy jednak tylko projektem programu (zatwierdzonym 8 kwietnia 2014 r. przez Zarząd Województwa Mazowieckiego), bez szczegółowego opisu priorytetów i zasad przyznawania dofinansowania. W związku z tym nie posiadamy jeszcze informacji wskazujących np. na wysokość dofinansowania, rodzaje kwalifikujących się wydatków czy terminy konkursów.

Biorąc pod uwagę wszystkie procedury (m.in. konieczność zatwierdzenia dokumentów przez Komisję Europejską i potrzebę przygotowania wszystkich szczegółowych wytycznych), przewiduje się, że pierwsze konkursy z nowych środków rozpoczną się nie wcześniej, niż na przełomie 2014 i 2015 roku.

Najnowszy projekt programu regionalnego dla Mazowsza (wersja 1.3 z kwietnia 2014 r.) i inne aktualności można znaleźć na stronie internetowej: http://rpo.mazovia.pl/kategorie/perspektywa-2014-2020.

Szczegółowych informacji udziela  Punkt Informacyjny przy odpowiedzialnej instytucji – Mazowieckiej Jednostce Wdrażania Programów Unijnych. Dane kontaktowe:

Mazowiecka Jednostka Wdrażania Programów Unijnych

Główny Punkt Informacyjny ul. Jagiellońska 74, 03-301 Warszawa

0 801 101 101, 22 542 20 00, 22 542 22 73, 22 542 22 77

[email protected]

http://rpo.mazowia.eu

Zachęcamy także do kontaktu z Centralnym Punktem Informacyjnym:

Centralny Punkt Informacyjny Funduszy Europejskich

ul. Żurawia 3/5, 00-503 Warszawa

tel. 22 626 06 32/33, 22 745 05 46

faks 22 201 97 25

[email protected]

www.cpe.gov.pl/cpi

www.funduszeeuropejskie.gov.pl/punkty