Partnerstwo publiczno – prywatne a fundusze europejskie

Partnerstwo publiczno-prywatne (PPP) jest obecnie jednym z najczęściej poruszanych zagadnień w kontekście analizowania możliwości dokonywania inwestycji przez podmioty publiczne. Stanowi ono rozwijającą się formę współpracy pomiędzy organami publicznymi a sektorem prywatnym. Dzięki podejmowanym wspólnym przedsięwzięciom możliwe jest zwiększenie efektywność świadczenia usług publicznych poprzez podział ryzyka i wykorzystanie doświadczenia sektora prywatnego.

 

Istota projektów PPP

Na całym świecie realizacja inwestycji w formule PPP  jest od wielu lat uznawana za niezwykle korzystną. W Polsce brakowało jednak odpowiednich aktów prawnych, które umożliwiłyby stworzenie ram współpracy jednostek sektora rządowego i samorządowego z prywatnymi przedsiębiorcami. Zmieniło się to na przełomie 2008 i 2009 r., kiedy przyjęte zostały dwie ustawy: o partnerstwie publiczno-prywatnym z 19 grudnia 2008 r. oraz o koncesji na roboty budowlane lub usługi z 9 stycznia 2009 r. Ułatwiły one formułowanie i realizację projektów z wykorzystaniem PPP.

Partnerstwo publiczno – prywatne jest alternatywą dla finansowania zadań publicznych wyłącznie ze środków rządowych i samorządowych. Formuła ta jest wykorzystywana szczególnie wtedy, kiedy połączenie elementów publicznych i komercyjnych realizowanego przedsięwzięcia przynosi dodatkową wartość i jest opłacalne zarówno z punktu widzenia biznesowego, jak i korzystne dla interesu publicznego.

Jak wspomniano wcześniej, istotą PPP jest wspólne realizowanie przedsięwzięcia przez partnera publicznego i prywatnego.  Współpraca oznacza nie tylko zlecanie przez instytucje publiczne zadań prywatnym wykonawcom, ale wspólne działania obu partnerów na rzecz realizacji przedsięwzięcia oparte na podziale zadań, ryzyk i zysków z projektu.

Elementami wyróżniającymi przedsięwzięcia realizowane w formule PPP od projektów finansowanych ze środków publicznych  są m.in.:

długoterminowość – umowa zawierana między podmiotem publicznym, a partnerem prywatnym ma charakter wieloletni, często liczony w dziesiątkach lat,
podział zadań – z uwagi na to, że przedmiotem PPP są  przedsięwzięcia  wieloaspektowe, np. budowa autostrady lub centrum sportowego, partner prywatny zaangażowany jest w kilka etapów realizacji inwestycji, np. zaprojektowanie, budowę, finansowanie, eksploatację, etc.
podział zysków – infrastruktura powstała w wyniku realizacji wspólnego przedsięwzięcia przez cały okres obowiązywania umowy pozostaje po stronie podmiotu publicznego albo zostaje przeniesiona na partnera publicznego po zakończeniu umowy.  Partner prywatny natomiast osiąga zyski z realizowanego projektu PPP w postaci pożytków, które on przynosi, np. w formie płatności od partnera publicznego albo od osób i podmiotów użytkujących powstałą infrastrukturę,
podział ryzyka – poza przychodami z projektu PPP, także ryzyka pojawiające się na etapie przygotowania, realizacji czy korzystania z przeprowadzonego przedsięwzięcia są dzielone między partnera publicznego i prywatnego. Umowa pomiędzy partnerami wskazuje, które rodzaje ryzyk bierze na siebie strona prywatna, a które publiczna.

 

Fundusze europejskie w projektach PPP

Szeroki zakres przedsięwzięć realizowanych w formule PPP powoduje, że wymagają one znacznych nakładów finansowych. Środki zapewniane są zarówno przez partnera prywatnego, jak i wnoszone przez partnera publicznego. Zazwyczaj projekty są finansowane  także kredytem bankowym. Jako źródło wsparcia mogą być wykorzystane również fundusze europejskie np.: w postaci dotacji lub pożyczki.

Przedsięwzięcia realizowane w przy ich pomocy określa się jako projekty hybrydowe. W takim modelu fundusze europejskie stanowią uzupełnienie finansowania prywatnego.

Formuła projektów hybrydowych może stać się popularna w krajach, które bardzo intensywnie korzystają z unijnego dofinansowania.

Projekty łączące model PPP z funduszami UE podlegają jednocześnie regułom PPP oraz regułom dotyczącym Funduszy Europejskich. Perspektywa finansowa 2014-2020 może być przełomem dla projektów hybrydowych, głównie za sprawą nowych regulacji. Do ogólnych zasad realizacji projektów w ramach funduszy europejskich na lata 2014 – 2020 włączono również przepisy mówiące o definicji, beneficjentach i przepływach finansowych w projektach PPP. Ułatwi to realizację takich przedsięwzięć z wykorzystaniem środków unijnych.

Do tej pory powstało niewiele projektów hybrydowych. Europejskie Centrum Wiedzy o PPP (EPEC), utworzone m.in. przez Komisję Europejską, Europejski Bank Inwestycyjny i państwa członkowskie UE, zidentyfikowało jedynie 49 tego typu projektów w Europie. Co ciekawe, aż 14 z nich jest realizowanych bądź przygotowywanych w Polsce.

Projekty hybrydowe w Polsce korzystają ze środków programów regionalnych realizowanych przez urzędy marszałkowskie na poziomie województw, a także z programów wdrażanych na poziomie krajowym. 14 polskich projektów hybrydowych realizowanych bądź przygotowywanych jest w różnych regionach, a ich łączna wartość przekracza 3,5 mld zł. Ponad połowa środków pochodzi z funduszy europejskich.

Tabela 1. Projekty hybrydowe w Polsce w latach 2007-2013

Lp.

Nazwa projektu /etap realizacji

Wartość projektu (mln zł)

Wkład unijny (mln zł)

Program z jakiego pochodzą środki UE

1.

Kompleks mineralnych basenów w Solcu-Zdroju

/projekt w fazie przygotowania/

16

7

Regionalny Program Operacyjny Woj. Świętokrzyskiego

2.

Rewitalizacja dworca PKP oraz terenów przydworcowych w Sopocie

/projekt realizowany/

96

42

Regionalny Program Operacyjny Woj. Pomorskiego

3.

Budowa Wielkopolskiej Sieci Szerokopasmowej i zarządzanie jej infrastrukturą

/projekt realizowany/

407

284

Regionalny Program Operacyjny Woj Wielkopolskiego

4.

System Gospodarki Odpadami dla Miasta Poznania

/projekt realizowany/

725

352

Program Infrastruktura i Środowisko

5.

Zarządzanie Sosnowieckim Parkiem Naukowo-Technologicznym (SPNT)

/projekt realizowany/

39

30

Regionalny Program Operacyjny Woj. Śląskiego

6.

Zarządzanie infrastrukturą sportową stoku Dębowiec w Bielsku-Białej

/projekt realizowany/

61

45

Regionalny Program Operacyjny Woj. Śląskiego

7.

Sieć szerokopasmowa Polski Wschodniej - województwo warmińsko-mazurskie

/ projekt realizowany/

314

220

Program Rozwój Polski Wschodniej

8.

Likwidacja obszarów wykluczenia informacyjnego i budowa dolnośląskiej sieci szkieletowej

/projekt w fazie przygotowania/

215

150

Regionalny Program Operacyjny Woj. Dolnośląskiego

9.

Sieć szerokopasmowa Polski Wschodniej - województwo świętokrzyskie

/projekt w fazie przygotowania/

201

139

Program Rozwój Polski Wschodniej

10.

Sieć szerokopasmowa Polski Wschodniej - województwo podkarpackie

/projekt w fazie przygotowania/

295

204

Program Rozwój Polski Wschodniej

11.

Sieć szerokopasmowa Polski Wschodniej - województwo podlaskie

/projekt w fazie przygotowania/

252

177

Program Rozwój Polski Wschodniej

12.

Sieć szerokopasmowa Polski Wschodniej - województwo lubelskie

/projekt w fazie przygotowania/

385

267

Program Rozwój Polski Wschodniej

13.

Internet dla Mazowsza

/projekt w fazie przygotowania/

499

347

Regionalny Program Operacyjny Woj. Mazowieckiego

14.

Małopolska Sieć Szerokopasmowa

/projekt w fazie przygotowania/

193

62

Regionalny Program Operacyjny Woj. Małopolskiego

SUMA

3 698

2 326

Źródło: Portal internetowy Platforma PPP: www.ppp.gov.pl

Warto zaznaczyć, że jeszcze w ramach wykorzystania środków na lata 2007 – 2013 planowane są kolejne 4 projekty hybrydowe. Obecnie są one jednak dopiero w fazie koncepcyjnej.

 

Platforma PPP i informacje o projektach

W Ministerstwie Rozwoju Regionalnego utworzona została odrębna komórka organizacyjna – Departament Wsparcia Projektów PPP – która odpowiada za pomoc w realizacji i promocję projektów hybrydowych. Z jej inicjatywy powstał portal internetowy dotyczący  tematyki partnerstwa publiczno – prywatnego: www.ppp.gov.pl. Stanowi on forum wymiany informacji, doświadczeń i najlepszych praktyk dotyczących współpracy pomiędzy podmiotami publicznymi oraz pomiędzy stroną publiczną i prywatną.

Informacji na temat zasad realizacji projektów w formule partnerstwa publiczno - prywatnego można poszukiwać bezpośrednio w Departamencie Wsparcia Projektów PPP (e-mail: [email protected], tel.: 22 273 79 50) oraz w Punktach Informacyjnych Funduszy Europejskich (dane teleadresowe do wszystkich punktów: www.funduszeeuropejskie.gov.pl/punkty).

 

Centralny Punkt Informacyjny Funduszy Europejskich

ul. Żurawia 3/5, 00-503 Warszawa
tel. 22 626 06 32/33, 22 745 05 46
faks 22 201 97 25
[email protected]
www.cpe.gov.pl/cpi
www.funduszeeuropejskie.gov.pl/punkty