IX Festiwal Otwarte Ogrody w Podkowie Leśnej

Ebenezer Howard i jego koncepcja miast ogrodów.

W wieku 21 lat, Howard wyruszył z Wielkiej Brytanii do Ameryki, gdzie zamieszkał w stanie Nebraska i dość szybko doszedł do wniosku, że życie farmera nie jest dla niego. Przeniósł się więc do Chicago, gdzie pracował jako dziennikarz dla gazet i sądów. Z czasem Howard zaczął zastanawiać się nad możliwościami polepszenia warunków życia mieszkańców. W roku 1876 Howard wrócił do Wielkiej Brytanii, gdzie rozpoczął pracę w Hansard, która polegała na zapisywaniu słowo w słowo obrad parlamentu z Westminster. Resztę życia spędził na wykonywaniu pracy stenografisty.

Howard dużo czytał, również utopijne dzieło Edwarda Bellamy"ego, z 1888 roku, "Patrząc wstecz" i rozważał dużo nad sprawami dotyczącymi społeczeństwa. Jednym z rezultatów rozważań Howarda była jego książka, z roku 1898, zatytułowana "Jutro: Pokojowa ścieżka do rzeczywistej reformy", która w roku 1902 została przedrukowana, pod nowym tytułem: "Miasta ogrody jutra". Książka ta zawierała wizję miast wolnych od slumsów i cieszących się efektami, jakie przynosi połączenie zalet miasta (możliwości, rozrywki i wysokie płace) i zalet wsi (piękno, świeże powietrze, niskie opłaty). Howard zilustrował swoje idee swoim słynnym rysunkiem trzech magnesów, który rozwiązywał kwestie "Dokąd ludzie pójdą" i wybory pomiędzy miastem, wsią i miastem – wsią.
Zaowocowało to powstaniem nowych miast suburbiów o limitowanej wielkości, z góry zaplanowanych i otoczonych przez stały pas zieleni i pól uprawnych. Idea Miast Ogrodów często używane były jako podstawy planowania w wielu suburbiach. Howard wierzył, że Miasta Ogrody były perfekcyjnym połączeniem miasta i natury. Miasta były w znacznym stopniu niezależne, utrzymywane i finansowane przez mieszkańców, którzy mieli w tym swój własny interes.

W 1899 roku Howard założył Stowarzyszenie Miast Ogrodów (Garden Cities Association), teraz znane pod nazwą "Stowarzyszenie planowania miast i wsi (Town and Country Planning Association), które jest najstarszą przyrodniczą dobroczynną organizacją w Anglii.
Idee Howarda przyciągnęły uwagę i wsparcie finansowe do rozpoczęcia budowy Miasta Ogrodu Letchworth, podmiejskiego miasta ogrodu, położonego w odległości 35 mil na północ od Londynu. Budowa drugiego miasta ogrodu Welwyn, zapoczątkowana została po I wojnie światowej. Kontakty Howarda z niemieckimi architektami Hermannem Muthesiusem i Bruno Tautem zaowocowały zaaplikowaniem humanistycznych wzorców w projektowaniu wielu osiedli mieszkaniowych za czasów Republiki Weimarskiej.
Zrealizowanie dwóch miast ogrodów – Letchworth i Welwyn miały duży wpływ w rozwoju Nowych Miast po II wojnie światowej w Wielkiej Brytanii. Ruch ten doprowadził do powstania ponad 30 wspólnot mieszkaniowych. Jako pierwsze powstały Stevenage, Hertfordshire, natomiast jako ostatnie i zarazem największe: Milton Keynes, Buckinghamshire.
Idee Howarda zainspirowały wielu innych planistów, takich jak np. Frederick Law Olmsted II i Clarence Perry. Walt Disney użył elementów koncepcji Howarda w swoich oryginalnych projektach dla EPCOT (Experimental Prototype Community of Tomorrow).
Howard był entuzjastą języka esperanto, często używał go do wygłaszania swoich przemówień.

Miasto ogród i jego polskie realizacje
Miasto-ogród - koncepcja miasta satelickiego, osiedla oddalonego od centrum miasta itp., charakteryzującego się niską, luźną zabudową, a przede wszystkim znacznym udziałem terenów zielonych (lasów, ogrodów, parków, itp.) w ogólnej powierzchni miasta. Pojawiła się w odpowiedzi na problem przeludnienia miast.

Zazwyczaj przeznaczone było dla 32 tysięcy mieszkańców. Jednostka została oparta na planie koła, podzielonego głównym ulicami na sześć jednakowych części. Poszczególne strefy miały przypisane funkcje, np: usługowe, mieszkaniowe, rekreacyjne. Całość była skupiona wokół centralnego parku o średnicy ok. 900 m, w którym znajdowały się budynki publiczne i otoczona wieńcem terenów rolniczych. Według założeń na jednego mieszkańca przypadało 35 m² zieleni publicznej, a na jeden dom ok. 200 m². Na wąskim pasku terenu, który otaczał dzielnice mieszkaniowe, usytuowane miały być zakłady przemysłowe i magazyny. Odzwierciedlało to sprzeciw wobec sypialnianego charakteru przedmieść.
Ponieważ miasto miało być założone na terenach rolniczych, koszt utrzymania i ceny mieszkań były niskie. Zgodnie z ideą powstanie modelowego zespołu miast miało powodować samoczynne powstawanie nowych. Gdyby zostały połączone szybką komunikacją, skupione byłyby wokół większego "miasta centralnego".

Idea miasta-ogrodu była realizowana w Polsce w najszerszym zakresie na obrzeżach Warszawy oraz jej osiedlach i miastach satelitarnych. Do tych realizacji należą:
starsza część Konstancina-Jeziorny,
Podkowa Leśna,
Milanówek,
Komorów
fragmenty Starego Żoliborza: Żoliborz Oficerski, Żoliborz Dziennikarski, Żoliborz Urzędniczy; w pewnym stopniu nawiązywały do tej koncepcji powojenne Sady Żoliborskie,
w Ząbkach rozpoczęto w 1912 r. tworzenie projektu miasta-ogrodu, lecz idea ta została zrealizowana tylko częściowo,
Szpital Tworkowski jest w pełni ukończoną w okresie międzywojennym realizacją miasta-ogrodu, wg koncepcji Witolda Łuniewskiego, na podstawie projektu architektów i urbanistów Tadeusza Plucińskiego i Władysława Jastrzębskiego oraz projektanta zieleni Alfreda Lucjana Zakrzewskiego.
Kolonia Emma w Radlinie - osiedle-ogród zaprojektowane w XIX wieku dla pracowników kopalni Emma (dziś KWK Marcel).
Innymi przykładami praktycznej realizacji są:
w Polsce: Karłowice we Wrocławiu, dzielnica Giszowiec w Katowicach (częściowo zniszczona), a także Nowa Huta;
na świecie: osiedle Ratshof w Królewcu, miasto Cwmbran w aglomeracji Cardiff, miasta-ogrody: Basildon, Stevenage, Bracknell, Letchworth Garden City, Welwyn Garden City powstałe po II wojnie światowej jako efekt planu deglomeracji Londynu); w Niemczech propagował ją m.in. Hermann Muthesius, projektant i twórca miasta-ogrodu Hellerau pod Dreznem.
Tytułu "miasto-ogród" używa oficjalnie Podkowa Leśna i Milanówek.

Podkowa Leśna
Tereny, na których leży Podkowa Leśna należały niegdyś do Stanisława Lilpopa, przedwojennego przemysłowca i myśliwego. Za początek miasta uznać należy rok 1925, kiedy to członkowie zarządu spółki Miasto Ogród "Podkowa Leśna" (J. Redziński, T. Baniewicz i właśnie Lilpop) podpisali akt zlecający spółce rozsprzedaż terenów Podkowy. Stworzenie miasta jest związane bezpośrednio z Elektryczną Koleją Dojazdową (obecnie Warszawska Kolej Dojazdowa), budowaną w latach 20. XX wieku. Skutkiem tego jest specyficzny plan urbanistyczny oparty na koncentrycznych ulicach-alejach wokół dworca kolejki (projekt A. Jawornickiego). W roku 1981 Podkowa Leśna została wpisana do rejestru zabytków.Podkowa Leśna jest najwierniejszą realizacją howardowskiej koncpecji miast ogrodów w Polsce.

Festiwal Otwarte Ogrody
Wielkimi krokami zbliża się największe, organizowane co roku wydarzenie kulturalne w Podkowie Leśnej i okolicach, czyli IX Festiwal Otwarte Ogrody, który odbędzie się w dniach 7-9 czerwca. Corocznie odbywa się w Podkowie kilkadziesiąt wydarzeń kulturalnych podczas jednego z czerwcowych weekendów. O wyjątkowości tego coraz popularniejszego Festiwalu stanowi jego "oddolność" - w dużej mierze Festiwal organizowany jest przez mieszkańców otwierających dla gości swoje prywatne przestrzenie ogrodowe, domowe, a w nich: pracownie artystyczne, wystawy, koncerty i wiele, wiele innych form wspólnej zabawy. Podkowa Leśna to jedyne polskie w pełni zrealizowane miasto-ogród, za czym kryje się mnóstwo interesujących faktów historycznych, urbanistycznych, kulturalnych.

PROGRAM IX FESTIWALU OTWARTE OGRODY W Podkowie Leśnej

7- 9 czerwca 2013 r.

Piątek  7 czerwca

Uroczysta Inauguracja Festiwalu w Pałacyku Kasyno
Wizyta gości z miast-ogrodów Słowacji , Czech i Węgier:

Wykład prof. Vladimira Slapety z Uniwersytetu Technicznego w Brnie "Miasta Baty czyli realizacja idei miast ogrodów w Czechach i na Słowacji".
Prezentacja węgierskiego miasta ogrodu Werketelep - dzielnicy Budapesztu - przedstawiciele Stowarzyszenia Miasta Ogrodu Werketelep
Prowadzenie seminarium: dr Edyta Barucka

g. 21.00

Koncert piosenek szantowych w wykonaniu  Marka Majewskiego i Mirka Kowala - Kowalewskiego  - Ogród Marka Majewskiego

Sobota 8 czerwca i niedziela 9 czerwca

Wydarzenia w prywatnych ogrodach, m.in.:

Wystawa psów kochanych
Pokaz mody
Koncert piosenek Zuli Pogorzelskiej w wykonaniu Beaty Romanowskiej i Zbigniewa Rymarza  – zabytkowa willa Aida
Koncert chóru Towarzystwa Pieśni Dawnej „ Pośrodku Żywota” i chóru „Gregorianum”
Otwarcie ścieżek rowerowych, wycieczki rowerowe i Nordic walking w Lesie Młochowskim
Spotkanie literackie z autorkami powieści kryminalnych
Rajd rowerowy
Ogród muzyczno- artystyczny z muzyką operową i operetkową
Ogród poetycko-muzyczny z muzyką Fryderyka Chopina
Ogród ceramiczny z warsztatami familijnymi
Otwarta pracownia stolarstwa artystycznego
Otwarta pracownia rzeźbiarska (rzeźba w drewnie)
Ogród zdrowia
Ogród kolekcjonerski z poradami fachowców
Ogród Leonarda da Vinci
Wystawy malarskie
Wystawy prac plastycznych dzieci
Spektakl filozoficzny
Czytanie poezji w wykonaniu Zofii Kucówny
Spotkanie z wiedźmami
Gry i zabawy sportowe
City Running Tours –zwiedzanie ogrodów przez bieganie
Święto Szkoły
Ogród ekologiczno - zielarski
Biesiada włoska
Koncert muzyki afrykańskiej
Koncert muzyki kameralnej w ogrodzie
Koncert piosenek Agnieszki Osieckiej

9 czerwca niedziela

12.30 teatrzyk dla dzieci "Princezna s obrovskymi  nohami" (Królewna z wielkimi nogami)
w wykonaniu Teatru Lalkowego BADROS (ok. 30 min).

Uwaga: spektakl w j. słowackim!

13.30-15.30  warsztaty robienia lalek do teatru cieni i marionetek pod kierunkiem aktorów Teatru Lalkowego BADROS

Na zakończenie  Festiwalu:

18.00 -21.00 potańcówka  na „dechach” przed Pałacykiem – Kasyno połączona z warsztatami   tanecznymi z udziałem kapeli ludowej ze Słowacji

Na wszystkie imprezy wstęp wolny!