Wystawa w Sejmie RP - "Solidarność i wsparcie", Muzeum Dulag 121

Wystawa „Solidarność i wsparcie. Pomoc dla ludności Warszawy i okolic, wypędzonej w czasie Powstania Warszawskiego i po jego zakończeniu” pod honorowym patronatem marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Marka Kuchcińskiego:

Otwarcie wystawy:

Uroczyste otwarcie wystawy odbędzie się 6 października o godz. 12.00 w Hallu Głównym Sejmu Rzeczypospolitej,  na  I piętrze. Otwarciu towarzyszyć będzie konferencja w Sali Kolumnowej Sejmu Rzeczypospolitej. W programie konferencji znajdą się:

Wystawa będzie eksponowana w Sejmie RP od 3 października do 11 października 2016 r. W dniach 28 października – 13 listopada 2016 wystawę będzie można obejrzeć w Domu Spotkań z Historią przy ul. Karowej 20.

Temat wystawy:

Wystawa planszowa „Solidarność i wsparcie. Pomoc dla ludności Warszawy i okolic, wypędzonej w czasie Powstania Warszawskiego i po jego zakończeniu” poświęcona jest tematowi zakrojonej na szeroką skalę akcji pomocowej wygnanym z Warszawy, w którą - w okresie od początku sierpnia 1944 r. do końca pierwszej połowy 1945 r. – zaangażowało się tysiące osób, wśród nich przedstawiciele legalnie i konspiracyjnie działających organizacji pomocowych, tj. Rada Główna Opiekuńcza, Armia Krajowa, Polski i Międzynarodowy Czerwony Krzyż, zakony, a także tysiące wolontariuszy. Pomoc organizowana była wszędzie tam, gdzie trafiali wygnani z domów mieszkańcy Warszawy: w obozach przejściowych w Pruszkowie (a od października 1944 roku także w obozach w Piastowie i Ursusie), w miasteczkach i wsiach południowo-zachodniego rejonu podwarszawskiego (m.in. Pruszków, Piastów, Komorów, Milanówek, Podkowa Leśna, Brwinów, ), a także na terenie Generalnego Gubernatorstwa, gdzie zsyłano wypędzonych ze stolicy niezdolnych do pracy przymusowej: ludzi starych i chorych, okaleczonych w Powstaniu Warszawskim i kobiety z małymi dziećmi. Według danych szacunkowych liczba wywiezionych do Generalnego Gubernatorstwa wynosić mogła nawet 350 tys. osób

Założenie wystawy:

Mottem wystawy jest cytat z „Raportu z oblężonego miasta” Zbigniewa Herberta: „i jeśli Miasto padnie a ocaleje jeden/ on będzie niósł Miasto w sobie po drogach wygnania”. Wypędzona w 1944 r. przez niemieckie oddziały z domów ludność cywilna – wedle różnych szacunków od 390 tys. do 650 tys. osób – niosło w sobie miasto, a od pierwszych miesięcy 1945 roku podjęła trud jego odbudowy. Podczas wygnania nie pozostawiono ich jednak samym sobie. W akcję pomocową dla wypędzonych     z Warszawy zaangażowanych było kilkanaście, może nawet kilkadziesiąt tysięcy osób, które włączyły się ofiarnej pracy, bądź jako pracownicy instytucji pomocowych albo spontanicznie, z odruchu serca,  Założeniem wystawy „Solidarność i wsparcie” było oddanie hołdu i przywrócenie pamięci wszystkich, którzy wykazali się solidarnością z wypędzonymi i okazali im wsparcie, oferując ciepły posiłek, zapraszając do swoich domów na nocleg, udzielając pomocy medycznej i duchowej. Solidarność i wsparcie – nawet jeśli wyrażały się one jedynie podaniem kromki chleba potrzebującemu – uważamy za postawy zasługujące na pamięć. Za pomocą wystawy pragniemy także zasygnalizować sam temat, który nie doczekał się dotąd historycznego opracowania. Mamy nadzieję, że nagłośnienie tematu zwróci uwagę historyków na ten ciekawy wątek XX-wiecznej historii Polski i pozwoli przywrócić mu miejsce w pamięci i historiografii Powstania Warszawskiego.

O wystawie:

Wystawa na 20 planszach w syntetycznej formie przedstawia kolejne etapy wypędzenia ludności cywilnej Warszawy podczas Powstania Warszawskiego i po jego zakończeniu, ukazując je w perspektywie pomocy, z jaką wypędzeni spotykali się na każdym z nich. Plansze są bogato ilustrowane zarówno materiałami źródłowymi: fotografiami oraz skanami dokumentów, jak i autorskimi mapami i wykresami, ukazującymi przebieg i skalę ówczesnych wydarzeń. Towarzyszy im narracja historyczna uzupełniona cytatami z raportów organizacji pomocowych oraz fragmentami relacji świadków historii. Tok narracji podzielony jest na cztery główne części. Część pierwsza poświęcona jest zarysowaniu kontekstu. Opowiadamy o losach ludności cywilnej w Powstaniu Warszawskim oraz historię przymusowego wyjścia z Warszawy: jego skalę, przebieg i drogi, którymi wypędzeni docierali do obozów przejściowych w Pruszkowie, Ursusie i Piastowie. W części drugiej szczegółowo omawiamy warunki, jakie panowały w obozie Dulag 121 i jego filiach w Ursusie i Piastowie, oraz pomoc zorganizowaną przez polski personel zatrudniony w obozie: działalność kuchni obozowej i personelu medycznego. Część trzecia dedykowana jest akcji pomocowej zorganizowanej w Pruszkowie i okolicznych miejscowościach: Piastowie, Brwinowie, Komorowie, Podkowie Leśnej, Milanówku itd. W ostatniej część  przedstawiamy formy pomocy i organizacje, które wspierały Warszawiaków wysłanych z Pruszkowa na teren Generalnego Gubernatorstwa.

Autorzy scenariusza:

Aleksandra Wojda, Maciej Boenisch, Małgorzata Bojanowska

Koncepcja graficzna:

Łukasz Kubacki

W sprawie dodatkowych wiadomości prosimy o kontakt z Muzeum Dulag 121.

Małgorzata Bojanowska dyrektor  Muzeum Dulag 121

Pruszków, 9.09.2016 r.

i jeśli Miasto padnie a ocaleje jeden on będzie niósł Miasto w sobie po drogach wygnania

Zbigniew Herbert „Raport z oblężonego miasta”

Szanowni Państwo,

miło nam poinformować, że w związku z obchodzonym 2 października Dniem Pamięci o Cywilnej Ludności Powstańczej Warszawy 6 października w  Hallu Głównym Sejmu RP (na I piętrze), a w dn. 29 października w  Domu Spotkań z Historią przy ul. Karowej 20 odbędzie się prezentacja przygotowanej przez Muzeum Dulag 121 wystawy „Solidarność i Wsparcie”, nad którą patronat objął Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Marek Kuchciński. Przedstawia ona historię przymusowego wysiedlenia ludności cywilnej Warszawy podczas Powstania Warszawskiego i tuż po jego zakończeniu, kładąc akcent na temat pomocy niesionej wypędzonym w obozie Dulag 121 w Pruszkowie, okolicznych miejscowościach oraz na terenie Generalnego Gubernatorstwa.

Począwszy od 6 sierpnia aż do końca października 1944 r. z Warszawy wychodziło dziennie od kilku do kilkunastu transportów warszawiaków, kierowanych najpierw do obozu przejściowego w Pruszkowie (a w późniejszym okresie również do Ursusa, Piastowa, Ożarowa i Skierniewic), a stamtąd dalej Generalnego Gubernatorstwa, bądź do obozów pracy i koncentracyjnych. Łącznie z Warszawy  wypędzonych zostało od 390 do 650 tys.  Około 350 tys. z nich z obozu przejściowego w Pruszkowie (lub innych obozów) trafiła do okolicznych miasteczek i wsi bądź na teren Generalnego Gubernatorstwa, gdzie na kwatery przyjmowali ich tamtejsi mieszkańcy. Zorganizowanie i przeprowadzenie akcji pomocowej dla tak wielu osób, w tak krótkim czasie i przy tak skąpych środkach własnych było przedsięwzięciem bez precedensu w historii Polski. Wymagało to ogromnego nakładu pracy organizacyjnej, ale przede wszystkim głębokiego poczucia solidarności z pokrzywdzonymi.   W czynną pomoc uchodźcom z Warszawy zaangażowanych było łącznie kilkanaście tysięcy osób, zarówno członków Rady Głównej Opiekuńczej, Polskiego i Międzynarodowego Czerwonego Krzyża, organizacji kościelnych, Armii Krajowej, jak i osób, które na własną rękę organizowały zbiórki żywności, ubrań i leków. Nie sposób oszacować liczby wolontariuszy, którzy – w czasach głodu i niedostatku – odpowiadali na apele organizacji pomocowych, dzieląc się z potrzebującymi swoimi skromnymi zapasami lub przyjmując wypędzonych pod swój dach. Na samym tylko terenie Pruszkowa i okolicznych miejscowości – których historią bezpośrednio zajmuje się Muzeum Dulag 121 - w pomoc zaangażowanych było kilkanaście tysięcy ludzi. Między sierpniem a grudniem 1944 roku w okolicy Pruszkowa funkcjonowało kilkanaście tymczasowych szpitali, jeszcze więcej garkuchni i noclegowni. Kolejne powstawały na terenie Generalnego Gubernatorstwa. Przygotowując wystawę „Solidarność i wsparcie”, pragnęliśmy zasygnalizować, że historia pomagających wciąż czeka na opowiedzenie, a także w ten skromny sposób oddać zasłużony hołd tym, którzy okazali wówczas solidarność i udzielili wsparcia najbardziej potrzebującym. Ich praca, postawa           i zaangażowanie zasługują na pamięć.

Pragniemy Państwa serdecznie zaprosić do wzięcia udziału w uroczystym otwarciu wystawy w Sejmie Rzeczypospolitej, podczas którego wykład wygłosi prof. Jan Żaryn, a także na otwarcie wystawy w Domu Spotkań Historią, któremu towarzyszyć będzie wykład dr. Mirosława Wawrzyńskiego. W obu spotkaniach wezmą udział Świadkowie Historii, którzy podzielą się swymi wspomnieniami.

Przede wszystkim jednak pragniemy zwrócić Państwa uwagę na czekający wciąż na wnikliwe opracowanie wątek historii II wojny światowej. Naszym pragnieniem, i misją Muzeum Dulag 121, jest ukazanie historii wypędzenia ludności cywilnej Warszawy nie tylko oczami walczących i wypędzonych, ale także tych, którzy pomogli im przetrwać ten trudny okres. Jeśli zechcieliby Państwo przygotować materiał na temat pomocy, Muzeum Dulag 121 służy pomocą. Zachęcamy do kontaktu: (22) 758 86 63, kom: 696-591-295, bądź pod mejlem: [email protected]
Zapraszamy także do śledzenia naszych kont na twitterze: http://twitter.com/121Dulag i facebooku: http://www.facebook.com/dulag121

Z poważaniem

Małgorzata Bojanowska dyrektor Muzeum Dulag 121