Sejm RP - Wystawa Intelligenzaktion

Od lewej: Justyna Ryll & Anna Morawska-Ryll

25 stycznia 2018 roku w kuluarach Sejmu RP o godzinie 14 otwarta została okolicznościowa wystawa p.t. „Intelligenzaktion czyli niemiecka akcja przeciwko polskiej inteligencji Górny Śląsk - Rejencja Katowicka 1939-1940 roku”.

Na relacjonowanym w TV otwarciu obecni byli przedstawiciele rodzin represjonowanych elit Śląska, a wśród zwiedzających parlamentarzyści, jak przykładowo Andrzej Melak.

Autorem wystawy jest Łukasz Kobiela. Upamiętniona została akcja skierowana przeciwko elicie Śląska - inteligencji, której przedstawiciele są z różnych środowisk - kompozytor, lekarz, nauczyciel, właściciel ziemski. Byli poddani represjom, więzieni w obozach zagłady, głównie w Mauthausen, a wielu z nich nie przeżyło.

Struktura wystawy jest planszowa. Jako wynik prac Instytutu Pamięci Narodowej nad eksterminacją elity Śląska podano na nich opis genezy i przebiegu z góry zaplanowanej akcji eksterminacyjnej założonej jako element zniewolenia społeczeństwa podbitego kraju. Temat jest ilustrowany kopiami zachowanych fotosów oraz wizerunkami prasy z epoki, jak też opisami szczegółowymi kluczowych kwestii.

Reprezentatywnie wyeksponowano 17 przykładowych życiorysów represjonowanych rodzin. Podczas okupacji Centrum Polski stało się Generalnym Gubernatorstwem ze stolicą w Krakowie i gubernatorem Hansem Frankiem, a obrzeża włączono do Reichu, czyli Trzeciej Rzeszy pod różnymi nazwami administracyjnymi.

I tak Polski Górny Śląsk stał się Rejencją Katowicką. Położona na zachodnich kresach przedwojennej RP Moszczanica koło Żywca znalazła się w tej właśnie Rejencji. Właściciel Władysław Kępiński został wysiedlony a majątek trafił pod zarząd Treuhandera. Udało się wszak ukryć tablicę upamiętniającą ostatnie wakacje Marszałka Piłsudskiego w Moszczanickim Dworze. Tablica powróciła po odzyskaniu niepodległości, a rodzina rozproszyła się po kraju w następstwie utworzenia PRL-u. Podobnie skomplikowane były losy innych opisywanych rodzin.

Zainteresowanie uczestników otwarcia wystawy zostało udokumentowane migawkami reporterskimi w aktualnych serwisach programów telewizji informacyjnych.

Jerzy Władysław Ryll
Photo - Mirosława Łątkowska