Antoni Krauze - epitafium

ANTONI KRAUZE - EPITAFIUM

W potrójne „postmodernistyczne święto” 14 LUTEGO 2018 - POPIELEC & WALENTYNKI & MARDI GRAS dało o sobie znać kryzysowe zdrowotnie przedwiośnie w środku zimy. Stare medyczne przysłowie głosi iż „Idzie marzec - zadrze głowę niejeden starzec".  I stało się - nadeszła szybka XXI-wieczna wiadomość  >> Nie żyje Antoni Krauze. Reżyser, twórca „Smoleńska” - Dziś wieczorem pojawiła się informacja o śmierci znanego polskiego reżysera i scenarzysty Antoniego Krauze. Potwierdziło ją Polskie Radio, TVP Info oraz portal „w Polityce”. <<

***

„Smoleńsk” jak fatum mnie ominął - 2 tygodnie po premierze WOŁYNIA Wojtka Smarzowskiego sam w filmowym stylu fiknąłem kozła z fotelem w kawiarni PAP Bracka. Po szpitalnym kwartale dałem świadectwo WOŁYNIOWI, gdy przyniósł ORŁY2017. Dopiero to uwolniło myśli i emocje do percepcji wydarzeń wiosny mego sanatoryjnego roku 2017, gdy odszedł ZBIG Brzeziński, a colonel/pułkownik Kukliński był już pośmiertnie od listopada 2016 generałem. „Smoleńsk” śledziłem na żywo od AD2010 wraz z dokumentem DISCOVERY. O ostatnim dziele Antoniego KRAUZEGO wiedziałem od przyjaciół, że to fabuła z elementami dokumentu, a sam zwiastun pokazywany był wielokrotnie aż do znudzenia. Tegoroczne zimowe przedwiośnie 2018 przyniosło odejście twórcy plakatu filmowego Jakuba Erola, a śmierć Antoniego Krauzego przywołała przejmujący obraz "Czarny czwartek. Janek Wiśniewski padł".

***

Nie dziwmy się osobistemu stosunkowi do  twórczości mistrza Krauzego. Aktor Redbad Klynstra-Komarnicki wspomina pracę z reżyserem przy "Smoleńsku". Jerzy Zelnik ocenia, że film kosztował go wiele i był "gwoździem do jego trumny" - tak ciężkim był tematem dla sędziwego reżysera. A był to człowiek, który swoją sztukę filmową traktował też barzdo osobiście, gdyż do bólu był szczery w swojej pracy. Tę szczerość odczułem dominująco podczas percepcji "Czarnego czwartku". Wczesnych filmów starszego ode mnie blisko o dekadę twórcy nie bardzo pamiętam, gdyż nie był przez reżim hołubiony. A przecież urodził się 4 stycznia 1940 roku w Warszawie i w roku 1966 ukończył studia na wydziale reżyserii w łódzkiej Filmówce. Rok później zadebiutował, reżyserując telewizyjne "Monidło", potem były "Meta", "Zaklęty dwór", "Party przy świecach", "Prognoza pogody", "Dziewczynka z Hotelu Excelsior", "Akwarium", "Czarny czwartek. Janek Wiśniewski padł" (2011) i "Smoleńsk" (2016), który powstał na wyraźne zamówienie polityczne, co sztuce nie służy.

***

Ostatnio swoistym memento jest pokazywany w dokumentach drugi eksponat feralnego modelu Tutki, uziemiony w bazie lotniczej Mińsk Mazowiecki, gdyż szczątki rozbitego wraku spoczywają zaaresztowane na obcej ziemi. A holenderski wrak zestrzelonej sowiecką bronią z terytorium separatystów ukraińskich pasażerskiej maszyny wrócił do swego kraju. Tutką gra putinowska Rosja na polskich nerwach ~ twórcę "Smoleńska" obciążało to dodatkowo. Był na świecie doceniany ~ w roku 1988 otrzymał specjalną nagrodę jury za całokształt twórczości na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Autorskich w San Remo, a w roku 2011 na festiwalu w Montrealu krytycy wyróżnili go statuetką FIPRESCI za "Czarny Czwartek". 

***

Bieżąca polityka wszak napiera.  >> Tragedia smoleńska stała się najważniejszym wydarzeniem w III RP, najtragiczniejszą chwilą w polskiej historii od czasu II wojny światowej. Stała się wydarzeniem, które wpływa na los dzisiejszej Polski i życie Polaków w sposób niebywale silny; które nas podzieliło bardzo głęboko. Dlatego próba zmierzenia się z tym tematem jest nie tylko wielkim wyzwaniem, ale i obywatelskim obowiązkiem twórcy - podkreślał w czasie prac nad filmem Antoni Krauze. 11 listopada 2015 roku Prezydent RP Andrzej Duda podczas uroczystości w Belwederze z okazji Narodowego Święta Niepodległości odznaczył Antoniego Krauze Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski za "wybitne zasługi w pracy artystycznej i twórczej". W maju 2017 roku w trakcie Kongresu "Polska Wielki Projekt" reżyser otrzymał (razem z bratem Andrzejem) nagrodę im. Lecha Kaczyńskiego. Prezes PiS Jarosław Kaczyński wręczając mu nagrodę mówił, że Andrzej i Antoni Krauze to artyści wielkiej odwagi. - Wielkiej odwagi, która czemuś służy, to znaczy służy prawdzie (...). Ta odwaga jest skierowana ku prawdzie - jak podkreślił. <<

***

Upływ czasu stonizuje te emocje. Pozostanie inskrypcja nagrobkowa

 "Zmarł w środę, 14 lutego. Miał 78 lat. PAN tak chciał"

 Jerzy W. Ryll