Wędrówka Nabu: Emocjonujący spektakl dla dzieci w Muzeum Dulag 121 w Pruszkowie | Rodzinne Niedziele z Historią

11.05.2025, niedziela, 12:30

Spektakl dla dzieci „Wędrówka Nabu”

„Wędrówka Nabu” – spektakl dla dzieci w wykonaniu artystek z grupy Opowieści z Walizki w ramach cyklu Rodzinne Niedziele z Historią w Muzeum Dulag 121 w Pruszkowie!

Zapisy: https://app.evenea.pl/event/878214-41/

Tym razem zapraszamy dzieci od 9. roku życia i ich opiekunów na wyjątkowy spektakl "Wędrówka Nabu" - poruszającą opowieść o dzieciach, które z powodu wojny i biedy muszą opuścić swoje domy i szukać nowego, bezpiecznego miejsca na świecie. Spektakl oparty na bajce Jarosława Mikołajewskiego - jednego z najważniejszych polskich autorów dziecięcych.

To historia pełna emocji i pięknych obrazów - z muzyką na żywo i opowieściami, które zostają w sercu na długo. Twórczynie spektaklu, Anna Woźniak i Joanna Sarnecka z grupy Opowieści z Walizki, w subtelny i zrozumiały sposób pokazują, z jakimi trudnościami mierzą się dzieci w różnych częściach świata.

11.05.2025, niedziela, 13:45

Warsztaty dla dzieci „Wędrówka Nabu”

Po spektaklu zapraszamy chętne dzieci na krótkie warsztaty, który poprowadzą autorki przedstawienia Anna Woźniak i Joanna Sarnecka. Porozmawiają z dziećmi o temacie opowieści.
O przyczynach migracji i tym, jak mogą czuć się ich rówieśnicy, spędzający życie w drodze – na pontonach, przy zaporach granicznych, odrzucane przez strażników w mundurach. Bezbronne, nie mogące cieszyć się dzieciństwem, kochać, uczyć się.

W trakcie warsztatów dzieci będą miały możliwość zadawania pytań i poznania przyczyn migracji. Będą też mogły zrozumieć w jak szczęśliwym miejscu się urodziły oraz jak ważne są empatia oraz gościnność. Projekt powstał w konsultacji z psycholożkami Natalią Gutowską i Kamilą Poznańska.

Zapisy: https://app.evenea.pl/event/878214-42/

Opowieści z Walizki – kolektyw artystyczny tworzący spektakle narracyjne oraz projekty interdyscyplinarne wokół sztuki opowiadania. Tak mówią o sobie: „Opowiadamy historie i gramy na instrumentach: akordeonie, skrzypcach, fletach pasterskich, okarynie, handpanie, ngoni, cytrze węgierskiej. Od 2009 roku wędrujemy z naszą walizką po wielokulturowej Polsce, ale chętnie przekraczamy granice by poznawać inne, także odległe, kultury poprzez ich baśnie i muzykę. Opowieści to droga do poznawania dziedzictwa kulturowego i doświadczania wspólnoty, także międzypokoleniowej. Uczą uważności, ginącej sztuki słuchania. Dotykamy spraw najważniejszych subtelnym językiem metafory.  Sztuką opowieści dzielimy się podczas spektakli i warsztatów storytellingu. W 2020 r. wspólnie z Przyjaciółmi wydaliśmy płytę  Wyliczanki-Wydzieranki, chętnie koncertujemy na dużych i małych scenach, na podwórkach i jarmarkach.”

Noc Muzeów w Muzeum Dulag 121

Już 17 maja odbędzie się największe muzealne wydarzenie roku, czyli coroczna Noc Muzeów. Z tej okazji Muzeum Dulag 121 przygotowało dla swoich gości wiele atrakcji. W programie m.in. wystawa plenerowa, mikrowystawa map PPWK, a także nocne spacery po terenie dawnego obozu. Ekspozycja stała Muzeum Dulag 121 będzie otwarta od 17.00 do 24.00 w nocy. Wstęp bezpłatny! 

Program Nocy Muzeów 2025:

17:00 – 24:00 – zwiedzanie ekspozycji Muzeum Dulag 121

17.00 – 24:00 – wystawa plenerowa „Pruszków i okolice na dawnych mapach” prezentująca okolice miasta na mapach od I poł. XVIII w. do lat 50. XX w.

17.00 – 24:00 – mikrowystawa „Mapa turystyczna 1957-1989” prezentująca mapy ze zbiorów Jerzego Parfianowicza.

17:00 – 20:00 –  warsztaty plastyczne dla dzieci

18.00 i 21.00 – nocne spacery historyczne po terenie dawnych Warsztatów Kolejowych i obozu Dulag 121 z Szymonem Kucharskim

Wystawy prezentowane podczas Nocy Muzeów 2025:

Pruszków i okolice na dawnych mapach (2021) – Wystawa plenerowa
Na wystawie na 20 planszach (100×120 cm) prezentujemy reprodukcje 26 map (lub ich fragmentów) przedstawiających Pruszków i najbliższe okolice począwszy od pierwszej połowy XVIII w. aż do późnych lat 50. XX w. Wśród nich znalazły się kunsztownie wykonane XVIII-wieczne mapy ozdobione okazałymi godłami i kartuszami, pierwsze precyzyjne mapy topograficzne z XIX w., mapy drogowe, kolejowe i okolicznościowe, cywilne i wojskowe, a także pierwsze plany osady oraz miasta Pruszków. Reprodukcjom towarzyszy komentarz historyczny poświęcony dziejom tworzenia map oraz historii rozwoju wsi i majątków najbliższej okolicy Pruszkowa, a w szczególności tych, które w 1916 r. znalazły się w granicach miasta, a także wskazówki pomagające w lekturze prezentowanych reprodukcji.

Mikrowystawa „Mapa Turystyczna 1957-1989” Państwowego Przedsiębiorstwa Wydawnictw Kartograficznych ze zbiorów Jerzego Parfianowicza
Mikrowystawa „Mapa turystyczna 1957-1989” opowiada o mapach turystycznych tworzonych przez polskich kartografów i grafików pracujących w PPWK, o zmianach w ich szacie graficznej oraz problemach natury politycznej, z jakimi borykali się wydawcy map w okresie Polski Ludowej. Oprócz reprodukcji map i fotografii oraz fragmentów wywiadów z twórcami map z PPWK, w ramach wystawy prezentowany będzie wybór map turystycznych z okresu 1957-1989 z kolekcji Jerzego Parfianowicza.

Jerzy Parfianowicz – kulturoznawca, fascynat i kolekcjoner map turystycznych, twórca fan page’a Kiedyś mapy

W czasie trwania Nocy Muzeów będzie można nabyć publikacje wydane przez Muzeum Dulag 121.

„Wieczór w muzeum” – nowy cykl warsztatów edukacyjnych w Muzeum Dulag 121

Muzeum Dulag 121 zaprasza dorosłych na wyjątkowy cykl wieczornych warsztatów edukacyjno-artystycznych pt. „Wieczór w muzeum”, podczas których historia przeplata się ze sztuką. Spotkania te będą okazją do pogłębionego poznania dziejów obozu przejściowego w Pruszkowie przez pryzmat działań twórczych i artystycznych. A jednocześnie – możliwością by poznać inne osoby zainteresowane tym samym tematem.

Pierwsze spotkanie odbędzie się w piątek, 23 maja, w godzinach 18:00–21:00. Inspiracją do wspólnej pracy i refleksji będzie szkic Jerzego Kazimierza Blancarda „Tędy przeszła Warszawa”, ukazujący dramatyczne losy ludności cywilnej po Powstaniu Warszawskim. Blancard, pruszkowianin, architekt i projektant warszawskiego metra, był niezwykle barwną postacią lokalnej społeczności, a jego twórczość stanie się punktem wyjścia do poznania historii obozu Dulag 121.

Podczas warsztatów uczestnicy nie tylko poznają postać artysty i jego dzieła, ale również nauczą się techniki linorytu. Wspólnie podejmą próbę artystycznego odtworzenia topoli szarej – symbolicznego świadka historii, która przetrwała czasy obozu i do dziś góruje nad jego dawnym terenem. Drzewo to, uwiecznione na archiwalnych fotografiach, stanowi centralny element pomnika upamiętniającego exodus warszawiaków. To w tym miejscu znajdowała się rampa kolejowa, z której więźniowie trafiali do obozów koncentracyjnych, na przymusowe roboty do Rzeczy albo do innych miejscowości Generalnego Gubernatorstwa.

Warsztaty poprowadzi Ewa Gronostajska – malarka pejzażystka i twórczyni tkanin artystycznych, od lat związana z Domem Kultury w Brwinowie. Jej prace inspirowane są naturą, grą świateł i form roślinnych, które przekłada na poetyckie kompozycje artystyczne.

Serdecznie zapraszamy do udziału w spotkaniu – to niezwykła okazja, by poprzez sztukę dotknąć trudnej, ale ważnej historii.

24.05.2025, 15:00

Dramat polskich dzieci w obozie na Przemysłowej w Łodzi (1942-1945) – wykład i spotkanie ze świadkiem

W sobotę 24 maja gośćmi Muzeum Dulag 121 będą pracownicy Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu w Łodzi oraz Jan Śliwiński, ocalały z obozu na Przemysłowej, który opowie o swoich doświadczeniach z pobytu w obozie. Serdecznie zapraszamy o godzinie 15.00 do Muzeum Dulag 121 przy ul. 3 Maja 8A w Pruszkowie.

Program spotkania:
15:00
Badanie Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu w Łodzi dotyczące Polen-Jugendverwahrlager Litzmannstadt – wystąpienie dra Andrzeja Janickiego
15:30
Los polskich dzieci w obozie na Przemysłowej (1942-1945) – wykład Jolanty Sowińskiej-Gogacz (Dział Edukacyjny MDP)
16:30
Jan Śliwiński z obozu na Przemysłowej – spotkanie ze świadkiem historii i rozmowa z publicznością (moderacja: Jolanta Sowińska-Gogacz)

Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu to powołana przez MKiDN w połowie roku 2021 instytucja kultury, będąca odpowiedzią na potrzebę poświęcenia tematowi losów polskich dzieci XX wieku odrębnej placówki badawczej i edukacyjnej. Muzeum nie bez powodu powstaje w Łodzi, ponieważ to właśnie tam przez ponad dwa lata II wojny światowej funkcjonował niemiecki, nazistowski obóz dla polskich dzieci, kuriozum na mapie ówczesnej Europy.

????W świadomości społecznej miejsce to znane jest jako obóz na Przemysłowej, a jego nazwa oryginalna to Polen-Jugendverwahrlager der Sicherheitspolizei in Litzmannstadt.

????Otwarty został 1 grudnia 1942 roku na obszarze wydzielonym z łódzkiego getta. Na przestrzeni ponad 25 miesięcy wojny Niemcy więzili w nim i wyniszczali od 2 do 3 tysięcy polskich dzieci w wieku od 2 do 16 lat.

????Stan dzienny wynosił średnio 1000 małoletnich, a warunki im tam stworzone trudno sobie dziś wyobrazić. Brak środków czystości, pościeli, lekarstw, ciepłych ubrań, mieszkanie w prowizorycznych barakach, ciągły strach i głód, brak kontaktu z rodzinami, zakaźne choroby, przemoc fizyczna to tylko niektóre czynniki wyniszczające dziewczynki i chłopców w łódzkim obozie.
????Po przekroczeniu głównej bramy (skrzyżowanie ulic Przemysłowej i Brackiej) każde z dzieci traciło wszystkie osobiste rzeczy, otrzymywało szary drelichowy mundurek i poddawane było strzyżeniu włosów. Dzieciom wykonywano także fotografie sygnalistyczne, zbierano odciski palców, a imiona i nazwiska wymieniano na obozowe numery. Po kilku dniach tak zwanej kwarantanny dzieci kierowano do baraków i do konkretnych zadań.
????Lager obmyślony był w taki sposób, by dzieci od świtu do wieczora zajęte były pracą, mieścił więc szereg rozmaitych warsztatów, w których zmuszano  dzieci do ciężkiej pracy i wymagano realizacji niedosiężnych norm. Dzieci najmłodsze, mające nie więcej niż 7 lat, nie miały obowiązku pracy i niezależnie od płci przetrzymywane były w budynku w północno-zachodniej części obozu przeznaczonej dla dziewcząt.
????Najwięcej dzieci pochodziło z Wielkopolski i ze Śląska, ale zwożone tam były także dzieci z samej Łodzi i jej okolic, z Mazowsza, Małopolski i Pomorza. Niektóre spośród nich trafiały na badania rasowe, do ośrodków germanizacyjnych i wywiezionych zostało do niemieckich rodzin.
????W dniu wyzwolenia miasta, 19 stycznia 1945 roku, na terenie obozu przebywało około 900 dzieci, w większości ciężko chorych, niezdolnych do samodzielnego dotarcia do domów.

Goście spotkania:

Jan Śliwiński – dziecko ocalałe z II wojny światowej. Do obozu w Litzmannstadt trafił w wieku 6 lat wraz z młodszą siostrą Krysią. Bohater książki Anny Augustyniak pt. Na targu niewolników III Rzeszy (Warszawa 2024).

Andrzej Janicki – doktor historii i muzealnik, z Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu związany od samego początku funkcjonowania instytucji, wcześniej jako specjalista i kierownik Działu Zbiorów, obecnie jako p.o. dyrektor Muzeum. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół zagadnień związanych z historią historiografii i metodologią historii oraz muzealnictwem.

Jolanta Sowińska-Gogacz – kulturoznawca i pedagog, od początku istnienia Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu pracuje w nim jako edukator. Autorka książki Mały Oświęcim. Dziecięcy obóz w Łodzi (Warszawa 2020), będącej efektem wieloletniej pracy nad zbieraniem relacji ostatnich żyjących świadków z łódzkiego obozu. Autorka artykułów publicystycznych i naukowych z obszaru kultury i historii. Laureatka nagrody Znak Dobra (2015), Plastra Kultury (Książka Roku 2020) oraz wyróżnienia im. Janusza Kurtyki, przyznanego przez jury Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich za pracę publicystyczną w roku 2020. Decyzją kapituły Instytutu Pamięci Narodowej Mały Oświęcim miał nominację do tytułu Historyczna Książka Roku (2022) w kategorii Wspomnienia.

Zespół Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu w Łodzi od samego początku pracuje nad gromadzeniem artefaktów związanych z tym miejscem, utrzymaniem kontaktów z ostatnimi ocalałymi i ich rodzinami, prowadzi prace badawcze, kwerendując polskie i niemieckie archiwa. W ciągu trzech lat intensywnej działalności Muzeum przygotowało cztery wystawy plenerowe, pięć wystaw tematycznych typu roll-up (z możliwością wypożyczenia), wyprodukowało sześć filmów dokumentalnych (oraz fabularyzowaną etiudę), zrealizowało szereg dużych, zauważalnych w Polsce wydarzeń kulturalnych upamiętniających dzieje obozu, wydało broszurę poświęconą pierwszej ofierze tego strasznego miejsca, szeroką publikację na temat historii lagru i indywidualnych losów wybranych rodzin, a także książkę albumową Niezwykła polska rodzina. Losy Gertrudy Nowak – dziecka z obozu na Przemysłowej (Łódź 2022). W planach jest powstanie nowoczesnego obiektu architektonicznego na terenie Łodzi, który będzie centrum badawczym losów polskich dzieci XX wieku oraz miejscem prezentacji dużej ekspozycji pozyskanych artefaktów – listów, dokumentów, fotografii, wspomnień zapisanych i odtwarzanych na nowoczesnych nośnikach. Muzeum jest dwukrotnym (kategorie: Instytucja i Nagroda publiczności) laureatem Złotego BohaterON-a im. Powstańców Warszawskich za rok 2022. Jednym z najważniejszych i najpilniejszych zadań wymienionych w statucie Muzeum jest szeroko rozumiana edukacja, szczególnie ludzi młodych, dotycząca losów i form funkcjonowania dzieci w dramatycznych momentach XX wieku. Obóz łódzki, choć z wielu powodów przez szereg dekad niewiele o nim mówiono, jest wyjątkiem na mapie Polski i ważnym, dramatycznym komponentem II wojny światowej, o którym każdy z nas powinien wiedzieć. Spotkanie z pracownikami MDP w Muzeum Dulag 121 jest kolejnym krokiem w upowszechnianiu wiedzy o tym niezwykłym, poruszającym miejscu.